中华人民共和国和缅甸联邦共和国联合新闻公报
Президент | |
![]() | |
Идара ителе?се ойошма | Д??л?т |
---|---|
Т?б?нер?к д?р?ж? | вице-президент[d] |
Алда?ы | избранный президент[d] |
?ай?а ?йр?нел? | presidential studies[d] |
Виким??л?м?т документация?ы | for the president of an organization, use Q1255921, 组织的最高领导人请改用Q1255921 ??м pour le président d'une organisation, utilisez Q1255921 |
![]() |
Президент (лат. praesidens — алда ултырыусы, башта; р?йес) — республика й?ки ?атнаш идара ите? форма?ы бул?ан д??л?тт?р?? ?айлан?ан д??л?т башлы?ы, закон буйынса в?к?л?тт?ре сикл?нг?н м????тк? (м???л?н, конституция буйынса) ?айлана.
Президент республикаларында президент парламенттан тыш ысулдар мен?н ?айлана: ситл?телг?н (А?Ш) й?ки туранан-тура (Р?с?й, Аргентина) ?айлау?ар аша. Президент республикаларында ул ки? хо?у?тар?а эй?, с?нки уны? ?улында д??л?т башлы?ы ??м х?к?м?т башлы?ы функцияларын берл?штер?.
Парламент республикаларында президентты й? парламент, й? ниге?ен парламентарий?ар т?шкил итк?н махсус коллегия ?айлай. Бындай республикалар?ы? конституциялары (КАР-?ан тыш, унда президенты парламент тарафынан ?айлана ??м х?к?м?т башлы?ы була) формаль р??ешт? президент?а ки? в?к?л?тт?р бир?, ?мм? ??м?лд? улар?ы премьер-министр тормош?а ашыра[1].
???би?тт? президент бурысын артабан баш?арма?ан кешене экс-президент тип атай?ар.
Президентлы? институты т?ш?нс??е
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Борон?о заманда т?рл? йыйылыштар мен?н ет?кселек итк?н кешел?р?е президент тип ата?ан булыуы ихтимал, ?мм? х??ерге а?лау?а (?д??л?т башлы?ы?) ?президент? тиг?н ??? XVIII быуат?а тиклем ?улланылмай[2].
1787 йылда Америка ?ушма Штаттары Конституция?ын ?абул ите?г? ??ерл?нг?нд? ген?, федераль д??л?тте? я?ы ?айлан?ан башлы?ын атау тура?ында м?сь?л? килеп тыу?ас, т??ге тап?ыр бындай вазифалы кешене билд?л?? ?с?н ?президент? термины ?улланыла[3]..
??р д??л?т башлы?ы ла президент тип таныла алмай. Монархтан айырмалы р??ешт?, ул халы? тарафынан ?айлана ??м ??ене? в?к?л?тт?рен билд?ле бер ва?ыт эсенд? тормош?а ашыра. ?ал?анында и?? уны? конституцион-хо?у?и статусы т?рл? д??л?тт?р?? т?рл?с? билд?л?не?е м?мкин[4]. М???л?н, Р?с?й?? президент д??л?т башлы?ы булып тора; А?Ш-та, ?баш?арма власть Америка ?ушма Штаттары Президентына тапшырыл?анлы?тан?, — баш?арма власть башлы?ы, ул шулай у? ?Америка ?ушма Штаттары армия?ы ??м Х?рби-ди?ге? флотыны? баш командующийы?, ?халы?-ара килеше???р т???рг? в?к?л?тле (сенатор?ар?ы? ?ст?н ике ?л?ш? хупла?ан осра?та)?, ?илсел?р?е, баш?а р?сми в?килд?р?е ??м консулдар?ы, Ю?ары суд судьяларын ??м А?Ш-ты? баш?а р?сми кешел?рен т???йенл?й?, д??л?т башлы?ы функцияларын ?т??? л?, ??т?м? р??ешт? ?д??л?т башлы?ы? тип аталмай[5]; Францияла ?Республика президенты? шулай у? ?д??л?т башлы?ы? тип аталмай (?премьер-министр? бул?а ла, конституцияла ?баш?арма власть башлы?ы? термины ла ю?). Уны? функциялары Р?с?й президенты функцияларына о?шаш билд?л?н?: Президент ?конституцияны? ?т?лешен к???т?, ??ене? арбитражы мен?н халы?-ара властар?ы? нормаль эшл??ен т?ьмин ит??, ?милли бойондоро??о?ло?, халы?-ара килеше???р?е? ?т?леше гаранты?, ??ораллы к?ст?р?е? башлы?ы?, ?халы?-ара килеше???р?е? инициаторы ??м улар?ы ра?лай?, ?х?к?м?тт? р?йеслек ит??[6].
Хо?у?и ???би?тт? ?президентлы? институты? й?ки ?президент институты? т?ш?нс??е айырылып тора. Был учреждение конституцион-хо?у?и характер?а.
И. Д. Хутинаев, ?социаль институт? т?ш?нс??ен анализлап, президентлы? институты ф?нде? т?рл? тарма?тарыны? анализлау предметы булып тора, улар т?рл? ысулдар ?уллана, шу?а ла был т?ш?нс?не? й?км?тке?е б?х?сле булып ?ала, тип билд?л?й. М???л?н, Б. П. Елисеев президентлы? институтын ?интеграциялы хо?у?и институт, уны? ма?саты д??л?т власы институттарыны? эшм?к?рлеген яраштырыу?а тора, тип билд?л?й?[7]. Баш?а автор?ар президентлы? институтыны? асылын президент ?айлау процесын, уны? в?к?л?тт?рен ??м функциональ бурыстарын к?йл??г? й?н?лтелг?н нормалар система?ы итеп ?арай[8].
Т. Э. Каллагов президентлы? институтын ?президент власы эшм?к?рлеген к?йл??се конституцион нормалар?а ниге?л?нг?н д??л?т идара?ы ?лк??енд? президент в?к?л?тт?ре йыйылма?ы?, тип ?арай[9].
М. А. Краснов икенсе ?арашта тора, ул президентлы?, абсолют монархия ке?ек ?к, ?атайлы?? идея?ыны? к????л?неше булып тора: монарх ке?ек ?к, президент асылда ?милл?т ата?ы? функция?ын баш?ара, тип и??пл?й[10]. Баш?а тикшерене???р?? был фекер билд?ле бер хуплау таба: м???л?н, Я?ы ??м Х??ерге заманда власть ойоштороу принциптары я?ынан ?аралыу?а ?арама?тан, й?м?и?т президентлы? институтына мохтаж: ул донъяны? 130—140 иленд? й?ш?п кил?, у?а социаль ихтыяж бар. Президент д??л?т бер??млеге символы, ?? иленд?, шулай у? сит илд?р?? граждандар м?нф???тт?рен я?лаусы булып тора; ул илд? бар?ан ва?и?алар ?с?н ш?хс?н яуаплы[11].
И. Д. Хутинаев, тап президентлы?ты? беренсел булып тороуын ??м шул ар?ала тейешле институтты? й?км?тке?е ки?ер?к булыуын билд?л?п, ?президентлы? институты? ??м ?президентты? хо?у?и статусы? т?ш?нс?л?рен айырып к?р??т?. Президентты? хо?у?и статусы уны? ?? функциональ бурыстарын ?т?? т?ртибен билд?л?й. Президентлы? институты шулай у? президент ?айлау?а ?а?ылышлы нормалар?ы, президент в?к?л?тт?рен тормош?а ашырыу к?л?мен, улар?ы? ?? в?к?л?тт?рен тормош?а ашырыу осра?тарын, президент эшен т?ьмин итк?н учреждениелар?ы ойоштороу?ы ??м улар?ы? эшл?? т?ртибен ?? эсен? ала[12].
?Президент власы? т?ш?нс??е л? айырыла (в?к?л?тт?р?е б?ле? система?ында власты? айырым тарма?ы тип а?лар?а ярамай). Был власты президент ш?хс?н ген? т?гел, баш?а органдар ??м чиновниктар ?а тормош?а ашыра, тип к?р??тел?[13]. Д??л?т органдарыны? был система?ын билд?л?? м?сь?л??е б?х?сле. ?ай?ы бер ?алимдар ?президент власы механизмы? терминын ?уллана[14]. Икенсел?р ?президентты? баш?арма аппараты? т?ш?нс??ен индер?[15]. Президент власын тормош?а ашырыусы д??л?т органдары, учреждениелар ??м вазифалы кешел?р система?ын ?президент команда?ы? тиг?н т?ш?нс? мен?н билд?л?рг? м?мкин булыр ине, тип билд?л?й Авакьян С. А.[16].
Д?й?м ал?анда, президент власыны? баш?арма аппаратына т?б?нд?ге д??л?т учреждениелары (Р?с?й Федерация?ы ?лг???нд?): Р?с?й Именлек Советы, Р?с?й Президенты Хакими?те, Р?с?й Президентыны? тулы хо?у?лы в?килд?ре, Р?с?й Президентыны? Эшт?р идаралы?ы, Р?с?й Президентыны? Махсус программалар баш идаралы?ы, Р?с?й Президенты ?арама?ында булдырыл?ан т?рл? к???шм? ??м консультация органдары ин?. Баш?а д??л?тт?р?? ??м илд?р?? шулай у? президент власы эшм?к?рлеген т?ьмин ите?се баш?арма органдар?ы? ??ешк?н системалары бар.
Президентлы? институтына донъяла барлы??а килг?н ?араштар?ы анализлап, б?т? д??л?тт?р президенттарына хас бул?ан т?б?нд?ге т?п билд?л?р?е к?р??терг? м?мкин:
- Президент — ?айланып ?уйыл?ан вазифалы кеше;
- президент д??л?т башлы?ы функцияларын баш?ара;
- ул й? баш?арма власть тарма?ы башлы?ы булып тора, й? баш?арма власть ?арар?арын ??ерл???? ?атнаша, закондар ?абул ите? т??димен индер?, власть органдары система?ында арбитр ролен баш?ара;
- бер кемг? л? буй?онмай ??м баш?а д??л?т органдарына буй?онмай;
- закон мен?н билд?л?нг?н сикл????р?е ?т?рг? ??м закондар?ы бо?ма??а бурыслы;
- президент, д??л?тте? ??м?лд?ге с?й?си эшт?рен? ю?ары контролде тормош?а ашырып, ?ур с?й?си йо?онто?а эй?[17].
Х??ерге хо?у? системаларында президентты? конституцион-хо?у?и статусы ??м ???ми?те
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Президентты? конституцион-хо?у?и статусы т?рл? д??л?тт?р?? айырыла. Атап ?йтк?нд?, властар?ы б?ле? система?ында президентты? урынын билд?л???? етди айырмалы?тар бар. ?ай?ы бер д??л?тт?р?? (шул и??пт?н Р?с?й, ?а?а?стан) президент д??л?т башлы?ы булып тора ??м бер нинд?й власть тарма?ына — баш?арма, закондар сы?арыу й?ки суд власына ?арамай. Был ?а?и?? (положение), м???л?н, Италия ??м Венгрия конституцияларында ны?ытыл?ан[18].
Баш?а илд?р?? и?? президент, д??л?т башлы?ы булыу?ан тыш, власты? баш?арма тарма?ы башлы?ы булып тора. Бындай илде? са?ыу ми?алы — А?Ш Конституция?ыны? II.1 статья?ында "баш?арма власть Америка ?ушма Штаттары Президентына бирел?, тип к?р??тел?[19]. Ошондай у? положениелар Мексика Конституция?ыны? 80-се статья?ында ла бар: ?Ю?ары баш?арма власты тормош?а ашырыу ?Мексика Президенты“ тип атал?ан кешег? й?км?тел??[20].
Шул у? ва?ытта был конституциялар?а президентты? бер ?к ва?ытта д??л?т башлы?ы ла, х?к?м?т р?йесе л? булыуы туранан-тура к?р??телм?й. Х?йер, был конституциялар х?к?м?т башлы?ыны? айырым посын к?? у?ында тотмай, шу?а к?р? был д??л?тт?р?? президент статусын билд?л?г?нд? ?орау?ар тыумай.
?мм? президенттан тыш х?к?м?т башлы?ы вазифа?ы бул?ан д??л?тт?р?? улар?ы? хо?у?и статусын ??м в?к?л?тт?рен сикл?? к?н???к м?сь?л?. М???л?н, Италия Конституция?ында, ?Министр?ар Советы Р?йесе Х?к?м?тте? д?й?м с?й?с?те мен?н ет?кселек ит? ??м уны? ?с?н яуап бир??, ? ?Республика Президенты д??л?т башлы?ы булып тора ??м милли бер??млек исемен?н сы?ыш я?ай?, тип я?ыл?ан[21]. Бынан к?рене?енс?, тулы баш?арма власть президент?а т?гел, ? х?к?м?т башлы?ына бирел?.
ГФР Конституция?ында ла м?сь?л? шул р??ешле х?л ител?. Был Конституция президентты? статусын т?б?нд?гес? билд?л?й (59-сы статья): ?Федераль президент халы?-ара хо?у?и м?н?с?б?тт?р?? Федерация исемен?н сы?ыш я?ай?. Унда, был к?? у?ында тотол?а ла, президент — д??л?т башлы?ы, тип ?йтелм?й. Х?к?м?т башлы?ыны? хо?у?и статусы аны? билд?л?нг?н: ?Федераль Х?к?м?т Федераль канцлер?ан ??м федераль министр?ар?ан тора? (62-се статья)[22]. Шулай итеп, Германияла канцлер баш?арма власть башлы?ы булып тора, ? президент башлыса в?к?л?тле функциялар?ы баш?ара.
?ай?ы бер конституциялар президент мен?н х?к?м?т башлы?ыны? хо?у?и статусы нисб?те проблема?ын х?л итм?й. ?йт?йек, Финляндия Конституция?ында, н?? президент ю?ары баш?арма влас?а эй?, ?мм? ??м?лд? премьер-министр х?к?м?т башлы?ы булып тора, тип я?ыл?ан[23]. Австрия Конституция?ында, ?Федераль президент, федераль министр?ар ??м д??л?т секретар?ары, шулай у? ер х?к?м?те а?залары ю?ары баш?арма власть органдары булып тора?, тип я?ыл?ан. Шул у? ва?ытта кемд?р?е? ю?ары баш?арма влас?а эй? булыуы туранан-тура к?р??телм?й. ?мм? был Конституцияла Президент в?к?л?тт?рен анализлау (65-се статья) президент баш?арма власть органдарына, уны? ?арар?арына реаль йо?онто я?амайынса, номиналь м???м?л? ит?, тип ?йтерг? м?мкинлек бир?[24].
Д?й?м ал?анда, президент ??м х?к?м?т башлы?ы вазифалары бер ?к ва?ытта индерелг?н к?пселек илд?р?? хо?у?и коллизиялар ??м улар?ы? в?к?л?тт?ре нисб?тен? б?йле б?х?ст?р килеп тыуа. М???л?н, Франция Конституция?ыны? 9-се статья?ына ярашлы, ?Х?к?м?т милл?т с?й?с?тен билд?л?й ??м алып бара?, ?Министр?ар Советына Президент р?йеслек ит??. Шул у? ва?ытта, 21-се статья?а ярашлы, ?Премьер-министр Х?к?м?т эшм?к?рлеге мен?н ет?кселек ит??. ????мт?л? Президент та, Премьер-министр ?а Х?к?м?т мен?н ет?кселек ите? ?с?н хо?у?и ниге?г? эй?, ????мт?л? улар?ы? ??-ара эш ите? ????мт?лелеге йыш ?ына к?п кен? с?й?си фактор?ар?а б?йле була[25].
Ислам д??л?тт?ренд? президент статусыны? ??енс?лект?ре бар. ?йт?йек, Иранда ю?ары власть президент?а т?гел, ? ю?ары дини иерарх бул?ан ?Ил Лидерына? ?арай. У?а баш?а власть органдары ??м чиновниктар, шул и??пт?н президент та буй?она[26].
Азия ??м Африканы? к?п кен? д??л?тт?ренд? власть ю?ары вазифалы кешег? т?гел, ? уны к?р??тк?н идара ите?се партияны? ет?ксе органына ?арай. Был модель совет блогы илд?ре ?с?н д? хас ине, улар?а президент идара ите?се коммунистар партияларыны? ет?ксе органдары ултырыштарында ?абул ителг?н ?арар?ар?ы ?ына и?лан ит?[27].
Байта? конституциялар?а, д??л?т башлы?ы в?к?л?тт?рен ?т?? мен?н б?йле бурыстар?ан тыш, президент?а шулай у? байта? гражданлы?, ?хла?и ??м с?й?си бурыстары й?км?тел?. Т?? сиратта, бындай й?кл?м?л?р президентты? Конституцияны ??л?к??? ?т??ен?, граждандар?ы? конституцион хо?у?тарын ??м конституцияны? баш?а положениеларын я?лау?а, уны тормош?а ашырыу?а б?йле. Шулай итеп, Италия Конституция?ында, Президент ?Республика?а то?роло??а ??м Конституцияны ?т??г? ант? ала, тип я?ыл?ан (91-се статья)[28]. Финляндия Конституция?ында, Президент антында ?? бурыстарын ?т?г?нд? ?Республика Конституция?ын ??м закондар?ы намы?лы ??м те??л ?т?й?с?к, шулай у? Финляндия хал?ы м?нф???те ?с?н бар к?с?н ?аласа?? тип белдерел?[29]. Америка ?ушма Штаттары Президенты кил??е ант бир?: ?Мин… Берл?шк?н штаттар Конституция?ын тулы?ынса хуплармын, ?а?лармын ??м я?лармын тип тантаналы р??ешт? ант ит?м?[30]. РФ Конституция?ында, Р?с?й Федерация?ы президенты Р?с?й Федерация?ы Конституция?ы, кеше ??м граждан хо?у?тары ??м ирект?ре гаранты булып тора, тип я?ыл?ан (80-се статья).
Был положениелар, билд?ле бер декларатив характер?а булыуына ?арама?тан, й?м?и?т ?с?н бик м??им, с?нки президентты? бындай й?кл?м? бире?е президент вазифа?ын ?т???е? законлылы?ы тура?ында ??йл?рг? м?мкинлек бир?, халы? я?ынан у?а ышаныу?ы? шарты ??м законды бо?ор?а юл ?уйма?ан тот?арлаусы фактор булып тора.
К?п конституциялар (м???л?н, Франция, Польша, Греция) ил башлы?ына суверенитет, д??л?т бойондоро??о?ло?о, территориаль б?т?нл?к, х??еф?е?лек гаранты булыу ке?ек о?шаш баш?а бурыстар ?а й?км?т?[31].
К?п кен? д??л?тт?р?? президент т?рл? с?й?си к?ст?р ??м власть тарма?тары ара?ында ??ен? к?р? аралашсы, арбитр ролен баш?ара. Франция Конституция?ына ярашлы, ?президент… ??ене? арбитражы мен?н асы? власты? нормаль эшл??ен, шулай у? д??л?тте? к?с?гилешлеген т?ьмин ит?? (5-се статья)[32]. Румыния Конституция?ы буйынса, ?Румыния Президенты Конституцияны? ?т?лешен ??м халы? властарыны? тейешле эшл??ен к???теп бара. Ошо ма?сатта Президент д??л?т властары, шулай у? д??л?т ??м й?м?и?т ара?ында аралашсы функция?ын баш?ара? (80-се статья)[33].
Йыш ?ына президент нинд?й ?? бул?а социаль т?рк?мд?р в?киле булыр?а тейеш т?гел, ул ?? в?к?л?тт?рен б?т? й?м?и?т м?нф???тенд? тормош?а ашырыр?а тейеш, тип билд?л?н?. Шулай итеп, Греция Президенты ?гректар?ы? хо?у?тарын ??м ирект?рен я?лар?а ??м грек хал?ыны? урта? м?нф???тт?рен? ??м прогресына хе?м?т итерг?? й?кл?м? ала (Греция Конституция?ыны? 33-с? статья?ы)[34].
Бынан тыш, президенттар?а ?хла?и характер?а?ы, т?? сиратта, намы?лылы? ??м ???еллек бурыстары й?км?тел?. М???л?н, Германия Федерация Республика?ы Президенты антында ??? бурыстарын намы?лы ?т?? ??м ??р кемг? ?арата ???еллекте ?а?лау?[35], Австрия Президенты антында ?б?т? белемд?р?е ?улланып ??м намы?лы выждан?а эй?реп, ?? бурыстарын ?т??? й?кл?м?л?ре бар[36].
Президенттар?ы? ?анап ?телг?н б?т? й?кл?м?л?ре улар?ы? вазифа?ыны? абруйын арттырыу?а й?н?лтелг?н. Донъя практика?ына президенттар?ы? ?? бурыстарын ?т?г?нд? бындай й?кл?м?л?р?е бо?оу осра?тары билд?ле. ?а?и?? булара?, бындай осра?тар?а (?г?р й?м?и?т демократик бул?а), президент с?й?си партиялар?ы?, ки? м??л?м?т сараларыны? ??м й?м???т ойошмаларыны? т?н?итен? дусар ител?, был йыш ?ына президентты? ?? ирке мен?н отставка?а ките?ен? килтер?. Етди хо?у? бо?оу?ар бул?ан осра?та президентты? вазифанан м?жб?ри р??ешт? бушатылыуы ихтимал[37].
Президентлы? моделд?рен классификациялау
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Шулай у? ?ара?ы?
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]И?к?рм?л?р
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- ↑ [ Президент] — ?ур совет энциклопедия?ында м???л?
- ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 5.
- ↑ Гончаров В. В., Жилин С. М. Особенности использования в Российской Федерации зарубежного опыта формирования и функционирования института президента // Конституционное и муниципальное право. 2009. № 23. С. 18-22.
- ↑ Каллагов Т. Э. Конституционное право Российской Федерации. Курс лекций. М.: Волтерс Клувер, 2010. С. 27.
- ↑ Конституция Соединённых Штатов Америки
- ↑ Конституция Французской Республики
- ↑ Дёгтев Г. В. Становление и развитие института президентства в России: теоретико-правовые и конституционные основы. М.: Юристъ, 2005. С. 26.
- ↑ Конджакулян К. М. Сущность института президентства в Российской Федерации и Республике Армения в контексте исполнительной власти // Конституционное и муниципальное право. 2010. № 10. С. 13-16.
- ↑ Каллагов Т. Э. Конституционное право Российской Федерации. Курс лекций. М.: Волтерс Клувер, 2010. С. 27.
- ↑ Краснов М. А. Глава государства: рецепция идеи ?отцовства? // Гражданское общество и правовое государства. 2008. № 6. С. 33.
- ↑ Марченко М. Н. Политико-правовой статус института президента (исторический аспект) // Вестник Московского университета. Серия 11. Право. 1992. С. 7.
- ↑ Каллагов Т. Э. Конституционное право Российской Федерации. Курс лекций. М.: Волтерс Клувер, 2010. С. 28.
- ↑ Осетров С. А. Организационные основы президентской власти в Российской Федерации // Конституционное и муниципальное право. 2010. № 7. С. 41-44.
- ↑ Дегтев Г. В. Становление и развитие института президентства в России: теоретико-правовые и конституционные основы. М.: Юристъ, 2005. С. 156—158.
- ↑ Колюшин Е. И. Конституционное право России: Курс лекций. М.: Городец, 2006. С. 273.
- ↑ Авакьян С. А. Конституционное право России: Учеб. курс: В 2 т. Т. 2. М.: Юристъ, 2005. С. 346.
- ↑ Каллагов Т. Э. Конституционное право Российской Федерации. Курс лекций. М.: Волтерс Клувер, 2010. С. 28.
- ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 8.
- ↑ Конституция Соединённых Штатов Америки
- ↑ Конституция Мексиканских Соединённых Штатов
- ↑ Конституция Итальянской Республики
- ↑ Основной закон Федеративной Республики Германия
- ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 9.
- ↑ Конституция Австрийской Республики
- ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 10.
- ↑ Конституция Исламской Республики Иран
- ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 11-12.
- ↑ ???мт? хата?ы:
<ref>
там?а?ы д?р?? т?гел;ftn18
т?ш?рм?л?ре ?с?н текст ю? - ↑ Конституция Финляндии
- ↑ ???мт? хата?ы:
<ref>
там?а?ы д?р?? т?гел;ftn16
т?ш?рм?л?ре ?с?н текст ю? - ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 12.
- ↑ Конституция Французской Республики
- ↑ Конституция Румынии
- ↑ Конституция Греции
- ↑ ???мт? хата?ы:
<ref>
там?а?ы д?р?? т?гел;ftn19
т?ш?рм?л?ре ?с?н текст ю? - ↑ ???мт? хата?ы:
<ref>
там?а?ы д?р?? т?гел;ftn21
т?ш?рм?л?ре ?с?н текст ю? - ↑ Сахаров Н. А. Институт президентства в современном мире. М.: Юридическая литература, 1994. С. 13-14.