天马科技自动化生产线投产 年设计产能达56万吨
Юнан теле | |
![]() | |
Телде? ??атама?ы |
百度 据悉,年度用地供应计划公布后,天津市国土房管局将建立跟踪服务机制,与建设、规划等相关部门做好衔接、配合,以民众的居住需求为出发点,重点做好住房用地供应,实现棚改安置房用地应保尽保。
ελληνικ? ??м ν?α ελληνικ?? |
---|---|
Классификация | |
Категория | |
| |
?лифба | |
Тел коды | |
ГОСТ 7.75–97 |
гре 157 |
ISO 639-1 | |
ISO 639-2 |
gre (B); ell (T) |
ISO 639-3 | |
![]() | |
![]() | |||
Грек алфавиты | |||
---|---|---|---|
Αα | Альфа | Νν | Ню |
Ββ | Бета | Ξξ | Кси |
Γγ | Гамма | Οο | Омикрон |
Δδ | Дельта | Ππ | Пи |
Εε | Эпсилон | Ρρ | Ро |
Ζζ | Дзета | Σσ? | Сигма |
Ηη | Эта | Ττ | Тау |
Θθ | Тета | Υυ | Ипсилон |
Ιι | Йота | Φφ | Фи |
Κκ | Каппа | Χχ | Хи |
Λλ | Лямбда | Ψψ | Пси |
Μμ | Мю | Ωω | Омега |
Тарих | |||
Архаик локаль варианттар![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | |||
Лигатуралар (?, ?, ?) | |||
Цифр?ар: ![]() ![]() ![]() | |||
|
Юнан теле, грек теле (??атама?ы — Ελληνικ? [?lini?ka], Ελληνικ? γλ?σσα [?lini?ci ??l?sa]) — ?инд-Европа телд?ре ара?ында и? о?а? й?ш??се тел — документтар буйынса, уны? й?ш?? о?айлы?ы — 3500 йыл тир??е. Шулай у? ул ?инд-европа телд?ре ара?ында и? борон?о тел булып ?анала, Микен я?малары фрагменттары бе??е? эра?а тиклемге XV — бе??е? эра?а тиклемге XIV быуаттар?а ?арай. Б?г?нг? к?нд? был телд? Грецияла, Кипр?а, Албанияла, Австралияла, Болгарияла, Македонияла, Италияла, Т?рки?л?, ?рм?нстанда, Грузияла, Украинала, Молдовала, Румынияла, Мысыр?а ??м эмигранттар берекм?л?ренд? я?ынса 12—15 миллион кеше ??йл?ш?. Грек теле бе??е? эра?а тиклемге IX быуаттан алып Грецияла ??м бе??е? эра?а тиклемге IV быуаттан алып Кипр?а грек алфавиты яр?амында я?ыла. Грек ???би?те тарихы ?? эсен? я?ынса ?с ме? йыллы? д??ер?е ?ый?ыра.
Грек теленд? и? бай ???би?т барлы??а килг?н. Рим империя?ында грек телен беле? ??р белемле кеше ?с?н мотла? тип ?анал?ан. Латин теленд? грек телен?н ??л?штерелг?н ?????р к?п, ? грек теленд? ?и?елерлек ким?лд? латин ??м роман телд?рен?н ??л?штерелг?н ?????р бар. Я?ы осор?а борон?о грек теле (латин теле мен?н бер р?тт?н) я?ы ф?нни-техник терминдар (халы?-ара лексика) булдырыу сы?ана?ына ??ерел?. Грек ?????ре рус телен? башлыса ике ысул мен?н — халы?-ара лексика аша ??м славян сирк?? теле аша ?теп инг?н.
Атама?ы тура?ында
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Уры? сифаты греческий грек ???ен?н барлы??а килг?н. Сирк?? я?ылышы *gr’kъ тиг?нг? барып тоташа. Был ?? сиратында борон?о грек ??бил?л?рене? — γρ?α??? - атама?ы[1][2]. Теленд? ??атама?ы — ω γλ?σσα ελληνικ? — ελλην барлы??а килг?н ?эллиндар, гректар? ??м бер м???н?ле булыуын ??м этимология?ын ышандыра алмай.
Классификация м?сь?л??е
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Грек теле — ?инд-европа телле ?аил?не? айырым бер тарма?ы. Грек телен? и? я?ын борон?о телд?р??н борон?о македон телд?ре бул?ан (?ай?ы бер лингвистар уны грек ??м фригий телд?рене? диалекты тип и??пл?й??р), л?кин быны аны? ?ына ра?лар ?с?н улар?ан я?ма ?омарт?ылар ?алма?ан. ?инд-Европа телд?ре ара?ында грек телен? и? я?ын ?инд-иран телд?ре тора[3].
Лингвогеография
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Я?ы грек телене? диалекттар?а б?ленеше
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Кесе Азия диалекттары, м???л?н, Каппадокия диалекты, 1923 йылдан ?у? ю??а сы?а;
- Кипр диалекты;
- а?лайыш?ы? грек диалекттары;
- К?нья? Италия грек теле диалекттары, шулай у? билд?ле италия-румей, й?ки грико;
- понтий диалекты, тарихи таралышы К?нья? ?ара ди?ге? алды, й??ни Кесе Азияны? т?нья? яр буйы. ?у?ыра? ?ай?ы бер Т?нья? ??м К?нсы?ыш ?ара ди?ге? буйы ?лк?л?ре (Р?с?й империя?ы ??м СССР территориялары; 1922-1923 йылдар?ан ?у? Т?рки? территорияларында, ??м?лд? т?р?к теле тарафынан ?ы?ыры?ланып сы?арыла);
- цакон диалекты (Пелопоннес);
- т?нья? диалекттар.
Айырым б?лене?е м?мкин:
- румей теле — ?ырым ??м Азов алды буйы гректарыны? (румей?ар?ы?), улар?ы йыш ?ына т?нья? й?ки понтий диалекттарына хаталы индер?л?р;
- й???д-грек диалекты, шулай у? роман теле булара? билд?ле.
Я?ма?ы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Грек теле — донъя телд?ре ара?ында и? борон?о я?ма телд?р?е? бере?е. Грек теленд?ге т??ге я?ма ?омарт?ылар б. э. т. XIV—XII быуаттар?а ?арай. Б. э. т. XIV—XII быуаттар?а ижекле крит-микен я?ма?ы мен?н я??андар[3]. Грек алфавиты, к?р??е?, финикий я?ма?ы ниге?енд? барлы??а килг?ндер. Был телд?ге беренсе я?ма ?омарт?ылар б. э. т. VIII—VII быуаттар?а ?арай. Грек я?ма?ыны? ю?ары ??еше ??м максималь территориаль таралыуы Рим империя?ыны? ахыр?ы д??ерен? ??м Византия империя?ыны? т??ге осорона тура кил?. XV быуатта, империяны? баш ?ала?ын т?р?кт?р ба?ып ал?андан ?у?, яйлап тар?ала бара. ?осман империя?ында ?атнаш телд?р к???тел?, бигер?к т? Фракия мен?н Анатолияла. М???л?н, грек телле Фракияны? мосолмандары йыш ?ына ??р?п х?рефт?ре мен?н я??андар; шул у? ва?ытта т?р?кл?шк?н Анатолия христиандары т?р?кс? грек х?рефт?ре мен?н я??андар. 1922—1923 йылдар?а грек-т?р?к хал?ын алмашыу был практиканы ту?тат?ан.
Тарихы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Грек телене? тарихы шартлы р??ешт? ?анап ?телг?н осор?ар?а б?лен?:
- Микен грек теле: Микен м???ни?тене? теле.
- Классик грек теле (шулай у? борон?о грек теле исеме а?ында билд?ле): был телде? т?рл? диалекттары — грек м???ни?тене? архаик ??м классик осор?арыны? телд?ре. Борон?о грек теле Рим империя?ында ки? билд?ле бул?ан.
- Эллинистик грек теле: т?рл? борон?о грек теле диалекттарыны? аттик диалект?а (Афина диалекты) ?ушылыуы. Шулай итеп, урта? грек диалекты барлы??а кил?. Эллинистик грек теле и? т???? Иск?нд?р З?л??рн?й?е? ??ск?ренд? ??м ул буй?ондор?ан территориялар?а ?улланыла, ?мм? Эллинистик колонизация д??ерен?н ?у? Мысыр?ан алып ?индостан сикт?рен? тиклем таралыу ала.
- Урта быуат грек теле: Эллинистик грек телене? Урта быуаттар д??еренд? Византия империя?ыны? р?сми ??м аралашыу теле булара? ??еше?е. Был тел Византия империя?ыны? XV быуатта ю??а сы?ыуына тиклем ?улланыла.
- Я?ы грек теле: грек телене? Византияны? ахыр?ы д??еренд? ??еше?е. Урта быуат а?а?ынан грек телене? ике т?п форма?ы ?улланыла: аралашыу теле ??м XIX быуат, XX быуат башында ???би, юридик, р?сми ??м ?илми ?лк?л?р?? ?улланыл?ан классик грек теле.
Борон?о грек теле к?п диалекттар?а тар?ал?ан. Диалекттарын, ????тт?, д?рт т?рк?мг? б?леп ?арала: к?нсы?ыш (ионий, аттик диалекттары), к?нбайыш (дориан), аркадо-кипр (К?нья? Ахей) ??м эол (Т?нья? Ахей) Александр Македонский походтарынан ?у? Урта ди?ге??е? к?нсы?ышында?ы ки? территориялар?а ??йл?? ??м административ телг? ?йл?нг?н д?й?м грек теле — Koine (κ║ν?) тиг?н д?й?м грек теле барлы??а кил?. Х??ерге заман грек диалекттарыны? бары?ы ла тиерлек койне?а барып тоташа. Айырыл?ан цакон диалекты й?ки теле (грек. τσακωνικ?), ул традиция буйынса борон?о дорий диалектына индерел?[3].
Борон?о грек телене? грамматик т???л?ш?н? ярай?ы у? ?атмарлылы? хас: исемд?р?е? килеш мен?н ??г?решене? ?с т?п т?р?, биш килеш, ?ылымдар?ы? зат мен?н ??г?ре?ене? бер нис? т?р?, ?ылымдар?ы? заман мен?н ??г?ре?е ны? ??ешк?н; бик к?п алмаштар, б?йл??ест?р ??м ки??кс?л?р булыуы хас.
XIX ??м XX быуаттар?а Грецияла диглоссия бул?ан, й??ни ике лингвистик вариант була: кафаревус (καθαρε?ουσα) — борон?о грек я?ма ???би нормаларына ??м традицияларына й?н?лтелг?н, ?мм? XIX быуатта барлы??а килг?н димотиканы? (δημοτικ?) х??ерге ?йтелеше мен?н. 1976 йылдан димотика р?сми теле булып ?анала (кафаревустар ?ай?ы бер элементтары мен?н)[3].
Лингвистик ?ылы??ырлама
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Морфология
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Х??ерге грек теле ?с грамматик енес т?ш?нс??ене? бере?ен? ?арай: мужской род, женский род ??м средний род. К?плек ??м берлек ?анда, килеш мен?н ??гр?л?р. Д?рт килешт? — т?п, эй?лек-т?б??, т?ш?м ??м са?ырыу (звательный) килешт?ренд? ??г?р?л?р. Баш?а ??м бал?ан ареалы телд?ренд?ге ке?ек т?б?? килеш мен?н эй?лек килеш м???н?л?ре и?ке эй?лек килеш форма?ы мен?н бутал?андар. Шулай итеп, и?ке т?б?? килеш м???н??енд? эй?лек килеш форма?ы й? б?йл??ест?р мен?н т?ш?м килешт?ге исемд?р ?улланыла.
- Исемд?р?е? килеш мен?н ??г?решен? ми?алдар
- Мужской род
Берлект? | |||
Т?п килеш | ο πατ?ρα? | ο μαθητ?? | ο ?μο? |
Эй?лек килеш | του πατ?ρα | του μαθητ? | του ?μου |
Т?ш?м килеш | τον πατ?ρα | τον μαθητ? | τον ?μο |
Са?ырыу (Звательный) килеш | πατ?ρα! | μαθητ?/-?! | ?με! |
К?плект? | |||
Т?п килеш | οι πατ?ρε? | οι μαθητ?? | οι ?μοι |
Эй?лек килеш | των πατ?ρων | των μαθητ?ν | των ?μων |
Т?ш?м килеш | του? πατ?ρε? | του? μαθητ?? | του? ?μου? |
Са?ырыу (Звательный) | πατ?ρε?! | μαθητ??! | ?μοι! |
- Женский род
Берлект? | |||
Т?п килеш | η ?ρα | η κ?ρη | η οδ?? |
Эй?лек килеш | τη? ?ρα? | τη? κ?ρη? | τη? οδο? |
Т?ш?м килеш | την ?ρα | την κ?ρη | την οδ? |
Са?ырыу (Звательный)килеш | ?ρα! | κ?ρη! | οδ?! |
К?плект? | |||
Т?п килеш | οι ?ρε? | οι κ?ρε? | οι οδο? |
Эй?лек килеш | των ωρ?ν | των κορ?ν | των οδ?ν |
Т?ш?м килеш | τι? ?ρε? | τι? κ?ρε? | του? οδο?? |
Са?ырыу (Звательный) килеш | ?ρε?! | κ?ρε?! | οδο?! |
- Средний род
Берлект? | |||
Т?п килеш, Т?ш?м килеш | το ρο?χο | το παιδ? | το σ?μα |
Эй?лек килеш | του ρο?χου | του παιδιο? | του σ?ματο? |
Са?ырыу (Звательный) килеш | ρο?χο! | παιδ?! | σ?μα! |
К?плект? | |||
Т?п, Т?ш?м килеш | τα ρο?χα | τα παιδι? | τα σ?ματα |
Эй?лек килеш | των ρο?χων | των παιδι?ν | των σωμ?των |
Са?ырыу (Звательный) килеш | ρο?χα! | παιδι?! | σ?ματα! |
Алда ?йтелг?нс?, эй?лек килеш х??ерге грек теленд? эй?лек килеште? д?, шулай у? т?б?? килеште? д? функция?ын ?т?й. М???л?н, "мин ?ы??а китап бир?м" фраза?ы ошолай ?йтелерг? м?мкин δ?νω το βιβλ?ο τη? κοπ?λα? (←η κοπ?λα), бындай осра?та б?йл??есле ???б?йл?нешт?р таралыу?а ?арама?танσε ??м т?ш?м килеш мен?н: δ?νω το βιβλ?ο στην κοπ?λα (στην = σε + την).
?ылымдар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]?ылымдар?ы? зат мен?н ??г?реше λ?νω ‘развязывать’ | |||
---|---|---|---|
Лицо | Ед. число | Множ. число | |
Действительный залог | |||
Х??ерге заман | 1 | λ?νω | λ?νουμε |
2 | λ?νει? | λ?νετε | |
3 | λ?νει | λ?νουν | |
Несовершенный вид ?тк?н заман (имперфект) |
1 | ?λυνα | λ?ναμε |
2 | ?λυνε? | λ?νατε | |
3 | ?λυνε | ?λυναν | |
Совершенный вид -тк?н заман (аорист) |
1 | ?λυσα | λ?σαμε |
2 | ?λυσε? | λ?σατε | |
3 | ?λυσε | ?λυσαν | |
Совершенный вид буй?оноу ??йк?леше |
1 | λ?σω | λ?σουμε |
2 | λ?σει? | λ?σετε | |
3 | λ?σει | λ?σουν | |
Несовершенный вид бойоро? ??йк?леш |
2 | λ?νε | λ?νετε |
Совершенный вид бойоро? ??йк?леше |
2 | λ?σε | λ?στε |
?Инфинитив? (απαρ?μφατο) | λ?σει | ||
Х??ерге заман сифат ?ылым | λ?νοντα? (не изменяется) | ||
Страдательный залог | |||
Х??ерге заман | 1 | λ?νομαι | λυν?μαστε |
2 | λ?νεσαι | λ?νεστε | |
3 | λ?νεται | λ?νονται | |
Несовершенный (тамамланма?ан) вид ?тк?н заман (имперфект) |
1 | λυν?μουν | λυν?μασταν |
2 | λυν?σουν | λυν?σασταν | |
3 | λυν?ταν | λ?νονταν | |
Совершенный ?тамамлан?ан) вид ?тк?н заман (аорист) |
1 | λ?θηκα | λυθ?καμε |
2 | λ?θηκε? | λυθ?κατε | |
3 | λ?θηκε | λ?θηκαν | |
Совершенный вид зависимого (буй?ондорол?ан) ??йк?леш |
1 | λυθ? | λυθο?με |
2 | λυθε?? | λυθε?τε | |
3 | λυθε? | λυθο?ν | |
Совершенный вид бойоро? ??йк?леше |
2 | λ?σου | λυθε?τε |
?Инфинитив? (απαρ?μφατο) | λυθε? | ||
?тк?н заман сифат ?ылым | λυμ?νο? (??г?р? сифат ке?ек) |
Грек ?ылымдары ?с?н ?ылым т?р? (вид) заман ??м ??йк?лешт?р категорияларыны? ??-ара т?ь?ир итеше?е хас. Улар к?плект? флектив ??м аналитик юл мен?н я?алыр?а м?мкин.
??р ?ылымды? ике ниге?е — эш эшл?неп б?тк?н т?р? (совершенный вид) ??м эш эшл?неп б?тм?г?н (несовершенный вид) була. Беренсе т?р?? ??р ва?ыт тамыр?а ?у??ы х?реф (ы) сиратлаша. ?с?нс? т?р? — перфект — был т?р??р эш эшл?неп б?тк?н (совершенный вид) нигеге?е, берлект?ге 3-с? зат ял?ауы ??м яр?амсы ?ылымдар ?χω "иметь"я?ала. Грек теленд? ?ылымдар?ы? 8 заман форма?ы бар. Шулар ара?ынан 1 х??ерге заман, 4 ?тк?н заман ??м 3 кил?с?к заман формалары бар. Айырылалар: ?тк?н заман ??м ?тм?г?н заман (непрошедшее). Бынан тыш х?б?р (изъявительное наклонение), бойоро? ??м буй?оноу (субъюнктив - зависимое) ??йк?лешт?ре бар. ?у??ы?ы баш?орт теленд?ге м?мкинлек ??м тел?к ??йк?лешт?рен? я?ын тора. Фараз белдер?, эш-х?р?к?т й?ки тел?? м?мкин. Рус ??м инглиз телд?ренд? инфинитив мен?н са?ылдырыла, грек теленд? субъюнктив мен?н бирел?: м???л?н, ?я хочу играть-мине? уйна?ым кил?? грек телен? т?ржем? ител? θ?λω να πα?ζω — ???м?-??? ?хочу чтобы играю?, унда να — ки??кс? зависимое (тел?к-?нд?? ??йк?лешен? я?ын тора) ? πα?ζω — зависимое (бойондоро?ло) ??йк?леше эш эшл?неп б?тк?н форма?ы х?б?р ??йк?леше мен?н тап кил?. Грек теленд? ысын инфинитив ю?: απαρ?μφατο атал?андар перфект я?ау ?с?н ген? ?улланыла.
Грек ?ылымдары, уры? ??м баш?орт телд?ренд?ге ке?ек, ике ?анда (к?плек ??м берлект?) ??м 3 затта ??г?р?л?р. Ни?ай?т, улар?а залог (й?н?леш) категориялары хас (страдательный ??м действительный). К?пселек к?семле ?ылымдар?ан страдательный залог форма?ы я?алаа, м???л?н κτ?ζω ?т????се? → κτ?ζομαι ?строиться?.
Артикль
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Грек теленд? исемд?р билд?лелек категория?ына эй? ??м улар артиклд?р мен?н билд?л?н?. Артиклд?р?е? ?улланылышы инглиз й?ки немец телд?ренд?ген? ?ара?анда к?пк? ки?ер?к. М???л?н, билд?л?? артиклд?ре кешел?р?е? исемд?ре мен?н й?р?й (немец теленд? йыш урын ала). Билд??е?лек артиклд?ре ?бер? ?аны мен?н тап кил? ??м ?ан ке?ек килеш мен?н ??г?р?.
- Билд??е?лек артиклене? килеш мен?н ??г?реше
Килеш | бер. ?анда м. р. | бер. ?ан. ж. р. | бер. ?ан. ср. р. |
---|---|---|---|
Т?п килеш | ?να? | μ?α (μια) | ?να |
Эй?лек килеш | εν?? | μια? | εν?? |
Т?ш?м килеш | ?να(ν) | μ?α (μια) | ?να |
- Билд?лелек артиклене? килеш мен?н ??г?реше
Килеш | бер.. ?. м. р. | бер. ?. ж. р. | бер. ?. ср. р. | к?плек ?. м. р. | к?плек ?. ж. р. | к?плек ?. ср. р. |
---|---|---|---|---|---|---|
Т?п килеш | ο | η | το | οι | οι | τα |
Эй?лек килеш | του | τη? | του | των | των | των |
Т?ш?м килеш | το(ν) | τη(ν) | το | του? | τι? | τα |
Са?ырыу (звательный) килешт? артиклд?р ?улланылмай.