从30万做到300万 2016年熊市九个月狂翻10倍的林疯狂
Немецтар, нимест?р, шулай у? алмандар (нем. Deutsche) — Германияны? т?п хал?ы. Д?й?м ?аны — 140 миллион. Милли теле — герман т?рк?м?н?? немец теле.
Айырыу
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Немецтар?ы? ярты?ы тиерлек Германиянан ситт? й?ш?й. Немец теле ?? милли варианты булара? ки? тарал?ан Австрия, Швейцария, Лихтенштейн ??м Люксембург хал?ыны? к?бе?е ?у??ы ва?ытта ????рен немец тип т?гел, ? австриялылар, швейцар?ар ??м лихтенштейнлылар тип ?анай. Немецтар Бельгияла (я?ынса 70 ме? м???ни-тел автономиялары бар), Данияла, Францияла (Эльзас ??м Лотарингияла, й??ни Мозель департаментыны? т?нья?-к?нсы?ышында), Италияла, Польшала, Чехияла, Словакияла, Венгрияла, Румынияла (румын немецтары), Р?с?й?? (Р?с?й немецтары), ?а?а?станда (сы?ыштарыны? урта?лы?ы ??м м???ни?те, тел я?ынлы?ы мен?н шулай у? Р?с?й немецтары булып и??пл?н?л?р), Бразилияла, Латин Америка?ыны? баш?а илд?ренд?, Намибияла, А?Ш-та (халы? и??бен алыу м??л?м?тт?ре буйынса, немец сы?ышлылар Англиянан сы??андар?ан да к?бер?к) й?ш?й. Д?й?м ?аны — 140000 ме? кеше, шул и??пт?н Германияла — 76000 ме? кеше. К?п ?анлы нимес т?рк?мд?ре А?Ш-та (42000—58000 ме? кеше), Канадала (1200 ме? кеше), ?а?а?станда (180 832[16] кеше), Р?с?й Федерация?ында (394 138 кеше), Бразилияла (710 ме? кеше), Европа ??м Латин Америка?ыны? баш?а илд?ренд?, Австралияла ??м К?нья? Африкала бар.
Тарих
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]

Немецтар, (нем. Deutsche, ??атама?ы дойче) — Германияны? т?п хал?ы. Немец этносыны? ниге?ен бе??е? эраны? беренсе быуатында романлаш?ан кельт ??м Альп хал?ы мен?н аралашып б?тк?н борон?о герман ырыу?ары — франктар, сакстар, бавар?ар, алемандар т?шкил ит?.
Франк империя?ынан айырыл?андан ?у?, (843) К?нсы?ыш Франк короллеген?н герман телле халы? б?ленеп сы?а. Х быуат башында ул Тевтон тип атала башлай (был атама борон?о герман этнонимыны? тевтон ырыуынан килп сы??ан); нимесс? ??атама?ы диутистар (?у?ыра? дойч) Х быуат урта?ынан билд?ле булара? немецтар?ы? д?й?мл?ше?ен ра?лай. X—XIV быуаттар?а немецтар т?п халы?ты ?л?шл?т? ассимиляция?ы итеп, Эльбаны? к?нсы?ыш ер??ренд? урынлаша.
?ай?ы бер нимес т?рк?мд?рене? х??ерге Чехия, Польша, Венгрия, Румыния ??м Европаны? баш?а илд?ре территорияларына к?сене? процесы ошо быуатта бара. Артабан да к?п быуаттар дауамында Германияны? с?й?си б?лгел?не???ре нимест?р?е? бер??м халы? булып ??е?ен? ?амасаулы? ит?.
Бер нис? быуат буйы нимест?р?е? этник тарихы ике я?лы ???: Урта быуаттар?ы? т??ге осоронда барлы??а килг?н айырым халы?тар?ы? — бавар?ар?ы?, саксондар?ы?, швабтар?ы?, франктар?ы? ??м баш?алар?ы? ??еше дауам ит?, шул у? ва?ытта б?т? нимест?р ?с?н д?й?м м???ни?т ?ы?аттары ?алына.
XVI быуат башында консолидация процесы и? т???? саксон (мейсен) диалекты ниге?енд? ???би нимес телен т?????? к?рен?. ?мм? нимест?р?е? дин буйынса католиктар?а ??м протестант-лютерандар?а б?лене?е с?б?пле, халы?ты? к?нк?решенд? ??м м???ни?тенд? айырмалы?тар килеп сы?а. И?тисадты? насар ??еше, нимес ер??рен ?ыйрат?ан ?у?ыш ????мт??енд? XVIII—XIX быуаттар?а улар Америка ??м Европаны? т?рл? илд?рен? (шул и??пт?н Р?с?йг? л?) к?пл?п к?сен? башлай.
Тик XVIII быуатты? 2-се ярты?ында ?ына нимест?р?е? ??а?ы ны?лап ???. 1871 йылда Пруссия эгида?ы а?тында Германия берл?ш?. Илде? берл?ше?е, бер ни тиклем реформалар ?тк?ре? с?н???тте? ти? ??е?ен? йо?онто я?ай, д?й?м герман ба?ары булдырыла. Халы?ты? с?н???т ???кт?ренд? т?пл?не?е м???ни, этнографик ??енс?лект?р?е ю?алтыу?а килтер?.
XIX быуат а?а?ында, ?ай?ы бер ер??р?? халы?ты? м???ни-к?нк?реш ??енс?лект?ре ?а?ланыуына ?арама?тан, нимес милл?те барлы??а кил?. Ю?ары индустрия шарттарында й?м?и?тте? к?пселек ?л?ш?н ?ала хал?ы т?шкил ите? с?б?пле айырым нимес т?рк?мд?рене? этнографик ??енс?леге ю?ала башлауына ?арама?тан, о?айлы тарихи ??еш барышында д?й?м этник ?ы?аттар хасил була. Икенсе илд?р?? й?ш?г?н нимест?р?? ?лк? ??атама?ы ?а?лан?ан — бавар?ар, швабтар, саксондар, франкондар ??м баш?алар.
Хужалы?ы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Т?п хужалы? тарма?ы игенселек була: бой?ай, арыш, ?оло, арпа, тары, ?арабой?ай, б?р??ге, фасоль ??м борса? с?ск?нд?р, техник культуралар?ан етен ??м киндер ??тере? тарал?ан. Й?шелс? культураларынан ?у?ан, ?арым?а?, к?бе?т?, ?ыяр, кишер ??терг?нд?р, шул и??пт?н т?м?ке с?ск?нд?р. Ер?е ??рг?нд? заводта эшл?нг?н к?п т?р?нле тимер ?абан, бер ки? тимер т?р?нле е?ел ?у?а, т?рл? типта?ы ?у?а ?уллан?андар. ?ул мен?н с?ск?нд?р, у?ышты ура? яр?амында йый?андар, етеш ?аил?л?р?? ура? ур?ыс машиналар, к?лт? б?йл?гест?р бул?ан. ?ыйыр малы ??м ва? мал, сус?а, йорт ?оштары ?рсетк?нд?р. ?ортсоло?, балы?сылы? ??м ?унарсылы? мен?н ш???лл?нг?нд?р. Мебель я?ау, ая? ??м ?? кейеме теге?, тире ??м к?н эшк?рте?, ?айыш ?йбер??р ??ерл??, тимерселек эше, ?ыра ?айнатыу ??н?р??ре ??еш ал?ан. ?атын-?ы? б?йл??, сиге? ??м баш?а эшт?р мен?н ш???лл?нг?н.
Немецтар?ы? торамалары (колониялар) ?с?н бер ?ы?ы?та?ы планировка хас бул?ан, ????тт?, ауыл урта?ында м?кт?п т???г?нд?р, уны? алдына б?л?к?й май?ан эшл?г?нд?р. К?скенсе немецтар ?й??р?е далалы райондар?а балсы?тан й? ?улдан ?у?ыл?ан саман кирбест?н, урманлы райондар?а бурап т???г?н. ?ыйы?ын ике й? д?рт я?лы итеп эшл?г?нд?р, башлыса ?алам, ?ир?к осра?та черепица, та?та, ?у?ыра? тимер мен?н яба башла?андар. Стеналар?ы балсы? мен?н ?ыла?андар, эзбизл?п а?арт?андар. Интерьер бейек ар?алы ки? а?ас карауаттан, к?т?ртеп ?уйылмалы эск?мй? р??ешенд?ге дивандан (пелзнанк), ?ауыт-?аба шкафынан тор?ан. Интерьер?ы сигелг?н ??м б?йл?нг?н ??лг?л?р, ашъяулы?тар, шаршау?ар, та?тамалдар, селт?р ?аймалы япмалар мен?н ??м баш?а т?рл? би??г?нд?р. Йорт бил?м??енд? й?йге аш ?й? (икм?к мейесе мен?н берг?) т???г?нд?р. Мунса, ы?лы?, ?арай?ар ??м мал а?бар?ары бер ?ыйы? а?тында бул?ан.
Кейеме
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]?атын-?ы? кейеме
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немецта традицион ?атын-?ы? кейеме а? ту?ыма к?лд?кт?н (хемд), алдан уйымлы ??м баулы корсаждан (ляйбхен, мидер), сиге?, ?ир?гер?к с?йл?н, ялтырауы?тар мен?н би??лг?н т?шелдерект?н (брустшмук), жакет й? кофтанан (кофтхе, хофта), ит?кт?н (рок), алъяп?ыстан (шюрце) тор?ан. К?лд?к ??т?н?н т?шелдерек, уны? ??т?н?н корсаж, унан ?у? билг? етеп тор?ан ?ы??а жакет кейг?нд?р. Ит?кт?р к?бе?енс? н??ек а? ??м ?уйы ?ы?ыл ?ы?ы?тар т?шк?н ?ара?ыу к?к й? ?ара т??т?ге етен, киндер, й?н ту?ыманан тегелг?н. Байрамдар?а атлас ??м к?шемир ит?к, батистан, кисей?н?н тегелг?н, ту?ыл?ан ??р?т т?шк?н ?упшы, би??кле о?он а? алъяп?ыс кейг?нд?р. ?? кейеме бу?тау й? драптан тегелг?н (геш, геххе, хальбпалето, шванцкофтхе) ?ырыл?ан мамы?лы ?ы??а пальтонан (фуфайка) тор?ан. ?атын-?ы??ы? традицион баш кейемен? к?л?п?р? (хаубе), ситса ?ск?л яулы? (хальстух, копфтух) инг?н, ?ал?ын ва?ытта улар ??т?н?н б?йл?нг?н йылы яулы?, ш?л ябын?андар. Й?йен ?алам эшл?п? (штроххут) кейг?нд?р. ?атын-?ы? ая?ына баулы, ?кс??е? т?п?ш к?н башма? (нидриге шуэ) ??м туфли кейг?н.
Ир??р кейеме
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немецтар?ы? традицион ир??р кейеме к?лд?к (хемд, хемп; и?е?е тура й? диагональ уйымлы, я?а?ы?) ??м ыштандан (хозен) тор?ан, к?лд?к ??т?н?н ?ы??а й? о?он жилет (весте), пинж?к (беншак, пидшак, рок) й? кафтан, галстук (хальстух) й?р?тк?нд?р. Кейемде ?ара т??т?ге киндер, кизе-мамы? й? й?н ту?ыманан текк?нд?р. ?ышын ?ырыл?ан ?ы??а бу?тау тун (пельце), о?он толоп, ?ырыл?ан йылы мамы?лы ?ы??а пальто (хальбпалето) кейг?нд?р. Ир??р?е? баш кейеме фуражканан (картус), фетр?ан тегелг?н тар ??м ки? тир?сле ?алам эшл?п?л?р??н тор?ан. Йылды? ?ал?ын ва?ытында бу?тау б?рек, кейе? (филлькаппе, филльхут) й? тире ?ола?сын (каппе мит флигель, филгелькаппе) ??м ?айтармалы б?рек (шафпельцкаппе) кейг?нд?р. Х?ллер?к немецтар а? тирен?н тегелг?н б?рек (вайсе пудделькапп) й?р?тк?н. К?нд?лек ая? кейемен? к?н башма? (поршни), к?н табанлы б?йл?нг?н туфли (хаусшуэ) инг?н. ?ышын ?атын-?ы? ??м ир??р быйма (филльштифель) ??м ?ы??а кейе? ая? кейеме (филльшуэ) кейг?н.
Немец аш-?ыуы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Немецтар?ы? т?п а?ы?ын игенселек (б?рт?кл?л?р, й?шелс?-емеш) ??м малсылы? продукттары т?шкил итк?н. Икм?к бешере? ?с?н ?омала?тан ?сетке ??ерл?г?нд?р. Рацион к?бер?к б?р??ге, шал?ан ??м улар?ан ??ерл?нг?н т?рл? ашамлы?тар, арыш ??м бой?ай икм?ге, ?амыр аштары (?алма, сумар ??м баш?а), бут?анан тор?ан. Итт?н колбаса ??м н??ек колбасалар эшл?г?нд?р. ?ыш?ылы??а то?лан?ан к?бе?т? ??ерл?г?нд?р, сус?а майы, ит, балы? ы?ла?андар. Башлыса ?айма?лы кофе, с?й, минераль ?ыу эск?нд?р, и?ерткес эсемлект?р??н ?ыра бул?ан. Традицион аштары — ?алмалы (нудль) й? сумарлы ?урпа, сумарлы щи, к?бе?т?г? т?р?п бешерелг?н ит, эремсекле билм?нд?р. Байрамдар?а бы?тырыл?ан к?бе?т? мен?н сус?а й? ?а?, бешк?н бот ите, котлет, ?ой?а, колбаса ??м баш?а ризы?тар ??ерл?г?нд?р, кишер мен?н сырниктар, й???мл? й? с?тл??екле пудинг, запеканкалар, т?рл? эслек ?алын?ан б?леш (кухен), рулет (штрудель), печенье, пер?ник, торттар бешерг?нд?р, конфитюр ??м баш?а т?м-том эшл?г?нд?р.
Колониялар мен?н туранан-тура округ ??м ауыл приказдары идара итк?н. ??р бер колонияны? колонистары й?м?и?тте т?шкил итк?н, й?м?и?тт? ??р хужалы? в?килд?рен?н тор?ан халы? йыйылышы т???лг?н.
?аил?
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]XIX быуат?а тиклем немецтар ?аил? м?н?с?б?тт?ренд? я?ын ту?андар?ы? бер нис? быуынынан тор?ан к?п балалы ?ур ?аил?л?р ?ороу ?а?лан?ан. ?аил? башлы?ы булып атай й? и? ?лк?н ир кеше ?анал?ан. Ту?анлы?тан тыш, ?ур ?аил? а?залары берг? й?ш?? ??м урта? хужалы? алып барыу мен?н б?йле бул?андар. XIX быуат а?а?ында алып немецтар?а б?л?к?й патриархаль ?аил? ?ороу ??т?нл?к ал?ан. ?ай?ы бер осра?та ?аил?л? й?шт?р ?? торла?тарын булдыр?ансы, й?р?ше? мен?н туй ара?ында бер нис? йыл ?теп китк?н; кр??ти?н ?аил?л?ренд? вари? ?анал?ан улды? ?йл?не?е шулай у? м?лк?т б?леше? ар?а?ында тот?арланып тор?ан. Немецтар?ы? ижтима?и тормошо ?с?н т?рл? ферейндар (урта? ?ы?ы??ыныу?ар, я?ташлы? т?рк?мд?ре ??м баш?а) хас бул?ан.
Байрамдар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немецтар?ы? традицион байрамдарына У?ыш байрамы, Раштыуа, Я?ы йыл, Пасха инг?н. У?ыш байрамы, ????тт?, октябрь а?а?ы — ноябрь башында ?тк?релг?н. Был к?нд? сирк?? й? ?иб???т ?ылыу йорто я?ы у?ышты? и? я?шы емешт?ре, и? ?у??ы урыл?ан к?лт?не? бой?ай баша?тарынан эшл?нг?н таждар мен?н би??лг?н.
Немецтар?ы? айырыуса са?ыу йолалары яусылау, й?р?ше?, туй алды кисе (польтерабенд), т?п туй тантана?ы мен?н б?йле. Традицион туй 2—3 к?н дауам итк?н.
Ижады
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Халы?ты? ауы?-тел ижадында ?ы??а комик хик?й?л?р (шванки), ?ки?тт?р, сагалар к?бер?к, халы? бейе???ре ??м йыр?ары бик популяр бул?ан. Туй йола?ы йыр?ары ??м бейе???ре ки? тарал?ан. Йыр?ар ??еп килг?н быуынды т?рби?л?? сараларыны? бере?е булара? м??им урын тот?ан.
Музыка
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немец традицион музыка ?оралдарына гармоника, фисгармония, скрипка, кларнет, гитара ??м баш?алар ин?. И? ата?лы классик композитор?ар — Йо?анн Себастьян Бах, Франц Петер Шуберт, Вольфганг Амадей Моцарт, Людвиг ван Бетховен ??м Рихард Вагнер.
Философия
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немец философия?ы ?араштар буйынса ифрат к?п т?рл? була. Быуаттар буйына аналитик ??м континенталь философия м?кт?пт?ре ???к урынды алып тора. Немец философия?ыны? т?п в?килд?ре: Иммануил Кант, Георг Гегель, Карл Маркс, Фридрих Ницше, Людвиг Витгенштейн.
Дин
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Диндар?арыны? к?бе?е — протестант (асылда лютеран) ??м католик. Германиянан ситт? й?ш?г?н нимест?р ара?ында, католиктар ??м лютерандар?ан баш?а, протестантизмды? б?т?н й?н?лешт?рен? ?араусылар — баптистар, меннониттар, адвентистар ??м баш?алар — байта?.
Теле
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Немец теле й?ки алман теле — ?инд-европа телд?ре ?аил??е герман т?рк?м?н?? к?нсы?ыш т?рк?мс??ен? ?ара?ан тел. 100 миллион тир??е кеше немец телен ту?ан теле тип бел?. Х??ерге немец теле ?рге ??м т?б?нге алман (платт-дойч) диалекттарына б?лен?. Платт-дойч диалектыны? ?? ???би?те бар. Я?ма?ы латин алфавитына ниге?л?нг?н. Грамматик т?р? буйынса немец теле флектив-аналитик телд?рг? ?арай. XX быуат 80-се йылдар а?а?ында СССР-?а немец теле ту?ан тел булара? у?ытыл?ан м?кт?пт?р асыла башлай. 1996-97 у?ыу йылында Баш?ортостанда шундай 3 м?кт?п эшл?г?н, 2004—05 йылда — 4. Х??ерге ва?ытта немец теле ту?ан тел булара? ?ф?н?? 86-сы гимназия?ында, Благовар районыны? Пришиб ??м Та? ауылдары, Алексеевка, Я?ы Никольский, Викторовка ауылдары башлан?ыс м?кт?пт?ренд? у?ытыла.
Баш?ортостан немецтарыны? тарихы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Баш?ортостанда немецтар й?ш?г?н т??ге торамалар 17 быуатта барлы??а килеп, улар?ы? ?ф? гарнизонында хе?м?т ите?ен? б?йле була. ?ф? губерна?ында немец хал?ы башлыса Б?л?б?й ?й??енд? ??м ?ф? ?й??енд?; Ырымбур губерна?ында — Ырымбур ?й??енд? й?ш?г?н. Халы? и??бен алыу м??л?м?тт?ре буйынсаса, немецтар ?аны 1897 йылда ?ф? губерна?ында — 1,1 ме? кеше, Ырымбур губерна?ында — 5,5 ме?; БАССР??а 1926 йылда — 6,5 ме?, 1939 йылда — 6,3 ме?, 1959 йылда — 12,8 ме?, 1970 йылда 12,1 ме?, 1979 йылда 11,3 ме? кеше т?шкил итк?н. Б?й?к Ватан ?у?ышы йылдарында БАССР??а элекке Волга буйы немецтары АССР?ынан к?серелг?н немецтар килеп ултыр?ан.
Баш?ортостан территория?ында т??ге немец м?кт?бе асылыу Р?с?й?? тау с?н???те ??еше мен?н б?йле. 1811 йылда Ырымбур губерна?ы Троицк ?й??енд? Златоуст ?орал фабрика?ында эшл?г?н Германиянан са?ырыл?ан немец о?талары ?с?н м?кт?п асыл?ан. 1900 йылда Ырымбур губерна?ы колонистар?ы? 17 башлан?ыс м?кт?бе и??пл?нг?н. 1908 йылда ?ф? губерна?ы ?а?ан?ол улусыны? Д??л?к?н ауылда ???к немец училище?ы (центральшуле) асыл?ан. 1897 йылда Б?т? Р?с?й халы? и??бен алыу м??л?м?тт?ре буйынса, ?ф? губерна?ында?ы немецтар ара?ында — я?ынса 1080 кеше (шул и??пт?н я?ынса 120 кеше ю?ары башлан?ыс белемле), Ырымбур губерна?ында я?ынса 5450 кеше (190 тир??е) грамоталы ?анал?ан. БАССР барлы??а килг?с, республика территория?ында 1926 йылда я?ынса 4 ме? грамоталы немец ?анал?ан. 1926/27 у?ыу йылында ?ф? кантонында — д?рт, Б?л?б?й кантонында бер 1?се ба??ыс немец м?кт?бе эшл?г?н.
Р?с?й немец этносын терге?е?г? булышлы? ите? ?с?н 1989 йылда Баш?ортостан немецтарыны? ?Видергебурт? ижтима?и-с?й?си ??м м???ни-а?артыу союзы ойошторола, 1998 йылдан Пришиб ауылында ?Алексеевский? немец тарихи-м???ни ???ге, 2005 йылдан ?ф?л? ?Баш?ортостан—Германия? й?м?и?те, ?Фолькскланг? фольклор ансамбле эшл?п кил?.
Баш?ортостанда немецтар?ы? ?аны
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Немецтар ?аны 1989 йылда РСФСР??а — 842 ме?, 2002 йылда РФ?та — 597,2 ме?, 2010 йылда — 394,1 ме? кеше. БАССР??а 1989 йылда 11 ме? немец й?ш?г?н, Баш?ортостанда 2002 йылда — 8,2 ме?, 2010 йылда — 5,9 ме?. Баш?ортостанда (2010 йыл м??л?м?тт?ре буйынса халы? ?аны) немецтар айырыуса ?ф? (1638), Октябрьский (754), Ст?рлетама? (527), Салауат (291), Ишембай (245), Б?л?б?й (149), Нефтекама (136) ?алаларында, Д??л?к?н ??м Д??л?к?н районында (349), Туймазы ??м Туймазы районында (344), Б?л?б?й ??м Б?л?б?й районында (149), Благовар (347), ?лш?й (97), ?ф? (96) райондарында тупланып й?ш?й. Немецтар?ы? к?бе?е уры? телен, немец телен, бер ?л?ш? баш?орт телен, татар телен бел?. Немец диндар?арыны? т?п ?л?ш? католицизм, бер ?л?ш? протестантизм динен тота.
И?к?рм?л?р
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- ↑ Joshuaproject. Germany
- ↑ Selected social characteristics in the United States 2010. American Community Survey 1-Year Estimates. Source: U.S. Census Bureau.
- ↑ Statistics Canada. Ethnic origins, 2006 counts, for Canada, provinces and territories
- ↑ Статистическая служба Австралии (инг.)
- ↑ 5,0 5,1 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
- ↑ Перепись населения Казахстана (2009)
- ↑ Национальный состав Польши 2002
- ↑ Национальный состав Чили
- ↑ Национальный состав Румынии 2002
- ↑ Национальный состав Швеции 2001
- ↑ Национальный состав Чехии 2001
- ↑ Перепись населения Украины (2001)
- ↑ Немцы Азербайджана
- ↑ Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство населения Республики Таджикистан
- ↑ Germans and foreigners with an immigrant background
- ↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на 1 января 2012 года. 2012 йыл 15 ноябрь архивлан?ан.
Сы?ана?тар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Баш?орт энциклопедия?ы. Немецтар(недоступная ссылка)
- Этногеографическая характеристика этноса Немцев
- Немецтар
???би?т
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Кузеев Р. Г., Бабенко В. Я. Немцы в Башкирии //Этнические и этнографические группы в СССР и их роль в современных этнокультурных процессах. Уфа, 1989;
- Григорьев Д. В. Немцы Башкортостана в конце XIX—XX вв. Уфа, 2002;
- Мухаметзянова Р. М. Немецкие национальные школы в Башкирии на рубеже XIX—XX века //Археография Южного Урала: материалы IV Межрегион. науч.-практ. конф. Уфа, 2004.